20 lutego zmarł prof. zw. dr hab. n. med. Mieczysław Chorąży.
Wybitny naukowiec specjalizujący się w biologii nowotworów, powstaniec warszawski, nauczyciel, Kawaler Orderu Orła Białego. Odszedł w wieku 95 lat.
Był autorem ponad 140 publikacji naukowych, doktorem honoris causa Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku oraz Śląskiej Akademii Medycznej (obecnie Śląski Uniwersytet Medyczny), członkiem wielu rad naukowych instytutów badawczych, między innymi Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu, a także członkiem wielu towarzystw naukowych, w tym Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Polskiego Towarzystwa Zwalczania Raka oraz członkiem honorowy Hungarian Oncological Society.
Odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Kawalerskim, Krzyżem Oficerskim i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Warszawskim Krzyżem Powstańczym.
Wieloletni kierownik Zakładu Biologii Nowotworów w Centrum Onkologii-lnstytutu im. Marii Skłodowskiej- Curie Oddział w Gliwicach.
W 2018 r. wyróżniony najwyższym odznaczeniem Śląskiej Izby Lekarskiej – Wawrzynem Lekarskim oraz nagrodą Lux ex Silesia – Światło ze Śląska.
Pożegnalna msza żałobna za prof. Mieczysława Chorążego zostanie odprawiona 27 lutego o godz. 13.00 w kościele pw. Wszystkich Świętych w Gliwicach, natomiast pogrzeb odbędzie się 1 marca o godz. 12.00 w kaplicy na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.
„Oto idziemy do Jerozolimy…” (Mt 20, 18) Wielki Post: czas na odnowę wiary, nadziei i miłości
Drodzy bracia i siostry,
zapowiadając uczniom swoją mękę, śmierć i zmartwychwstanie, aby wypełnić wolę Ojca, Jezus ukazuje im głęboki sens swojej misji i wzywa ich do zjednoczenia się z nią dla zbawienia świata.
Podążając wielkopostną drogą, która prowadzi nas do uroczystości wielkanocnych, pamiętajmy o Tym, który „uniżył samego siebie, czyniąc się posłusznym aż do śmierci i to śmierci krzyżowej” (Flp 2, 8). W tym czasie nawrócenia odnówmy naszą wiarę, zaczerpnijmy „żywej wody nadziei” i przyjmijmy z otwartym sercem miłość Boga, która przemienia nas w braci i siostry w Chrystusie. W Noc Paschalną odnowimy przyrzeczenia naszego Chrztu, aby odrodzić się jako nowi mężczyźni i nowe kobiety, dzięki działaniu Ducha Świętego. Jednak sama wielkopostna wędrówka, podobnie jak cała chrześcijańska droga, jest już w całości oświetlona światłem Zmartwychwstania, które ożywia uczucia, postawy i wybory tych, którzy chcą naśladować Chrystusa.
Post, modlitwa i jałmużna, przedstawione przez Jezusa w Jego kazaniu (por. Mt 6, 1-18), są warunkami i znakami naszego nawrócenia. Droga ubóstwa i wyrzeczenia (post), spojrzenie i gesty miłości wobec zranionego człowieka (jałmużna) oraz synowski dialog z Ojcem (modlitwa) pozwalają nam wcielić w życie szczerą wiarę, żywą nadzieję i czynną miłość.
1. Wiara wzywa nas do przyjęcia Prawdy i do stania się jej świadkami przed Bogiem i przed wszystkimi naszymi braćmi i siostrami.
W tym czasie Wielkiego Postu przyjęcie i przeżywanie Prawdy objawionej w Chrystusie oznacza przede wszystkim zgodę na dotknięcie słowem Bożym, które Kościół przekazuje nam z pokolenia na pokolenie. Prawda ta nie jest konstrukcją intelektualną, zarezerwowaną dla nielicznej grupy wybranych, wyższych lub wyróżniających się umysłów, ale jest przesłaniem, które otrzymujemy i możemy zrozumieć dzięki mądrości serca otwartego na wielkość Boga, który nas kocha, zanim sami staniemy się tego świadomi. Tą Prawdą jest sam Chrystus, który przyjmując całkowicie nasze człowieczeństwo uczynił siebie Drogą – wymagającą, ale otwartą dla wszystkich – prowadzącą do pełni życia.
Post przeżywany jako doświadczenie wyrzeczenia prowadzi tych, którzy go praktykują w prostocie serca, do ponownego odkrycia daru Bożego i do zrozumienia prawdy o nas, jako stworzonych na Jego obraz i podobieństwo, i znajdujących w Nim spełnienie. Zgadzając się na ubóstwo i doświadczając go, ten kto pości, czyni siebie ubogim z ubogimi i „gromadzi” skarb otrzymanej i dzielonej z innymi miłości. Tak rozumiany i praktykowany post pomaga kochać Boga i bliźniego, ponieważ – jak uczy św. Tomasz z Akwinu – miłość jest poruszeniem, które skupia uwagę na drugim, uważając go „za jedno z samym sobą” (por. Enc. Fratelli tutti, 93).
Wielki Post to czas wiary, to znaczy: przyjęcia Boga w naszym życiu i umożliwienia Mu „zamieszkiwania” z nami (por. J 14, 23). Post oznacza uwolnienie naszej egzystencji od wszystkiego, co ją przytłacza, także od przesytu informacji – prawdziwych czy fałszywych – i od dóbr konsumpcyjnych, aby otworzyć drzwi naszego serca dla Tego, który przychodzi do nas ogołocony ze wszystkiego, ale „pełen łaski i prawdy” (J 1, 14): Syna Bożego, Zbawiciela.
2.Nadzieja jako “żywa woda”, która pozwala nam kontynuować naszą podróż.
Samarytanka, którą Jezus prosi, aby dała Mu się napić przy studni, nie pojmuje, kiedy mówi On, iż może ofiarować jej „żywą wodę” (J 4, 10). Na początku myśli ona naturalnie o zwykłej wodzie, Jezus natomiast ma na myśli Ducha Świętego, którego da w obfitości w Tajemnicy Paschalnej i który obdarowuje nas niezawodną nadzieją. Już w zapowiedzi swojej męki i śmierci Jezus zwiastuje nadzieję, gdy mówi: „a trzeciego dnia zmartwychwstanie” (Mt 20, 19). Jezus mówi nam o przyszłości otwartej na oścież przez miłosierdzie Ojca. Mieć nadzieję z Nim i dzięki Niemu, to wierzyć, że historia nie kończy się na naszych błędach, na naszej przemocy i niesprawiedliwości oraz na grzechu, który Miłość przybija do krzyża. Oznacza to czerpanie ojcowskiego przebaczenia z Jego otwartego serca.
W obecnym kontekście niepokoju, w którym żyjemy i w którym wszystko wydaje się kruche i niepewne, mówienie o nadziei może wydawać się prowokacją. Czas Wielkiego Postu jest jednak po to, aby z nadzieją zwrócić nasze spojrzenie ku cierpliwości Boga, który nadal troszczy się o swoje stworzenie, podczas gdy my często traktowaliśmy je źle (por. Enc. Laudato si’, 32-33.43-44). Jest to nadzieja na pojednanie, do którego św. Paweł gorąco nas wzywa: „pojednajcie się z Bogiem” (2 Kor 5, 20). Otrzymując przebaczenie w Sakramencie, który znajduje się w samym centrum naszego procesu nawrócenia, stajemy się z kolei krzewicielami przebaczenia: otrzymawszy je sami, możemy je ofiarować innym poprzez zdolność do prowadzenia troskliwego dialogu i przyjmowania postawy, która daje pociechę poranionym. Boże przebaczenie, także poprzez nasze słowa i gesty, pozwala nam przeżywać Wielkanoc braterstwa.
W Wielkim Poście bądźmy bardziej czujni, aby używać „słów otuchy, które koją, umacniają, dają pociechę, które pobudzają, a nie słów, które poniżają, zasmucają, drażnią, gardzą” (Enc. Fratelli tutti, 223). Czasami, by dać nadzieję, wystarczy być „człowiekiem uprzejmym, który odkłada na bok swoje lęki i pośpiech, aby zwrócić na kogoś uwagę, aby podarować uśmiech, aby powiedzieć słowo, które by dodało otuchy, aby umożliwić przestrzeń słuchania pośród wielkiej obojętności” (tamże, 224).
W skupieniu i cichej modlitwie, nadzieja jest nam dana jako natchnienie i wewnętrzne światło, które oświeca wyzwania i wybory związane z naszym powołaniem: dlatego istotne jest, aby zebrać się w sobie do modlitwy (por. Mt 6, 6) i spotkać w ukryciu Ojca czułości.
Przeżywać Wielki Post z nadzieją oznacza mieć świadomość, że w Jezusie Chrystusie jesteśmy świadkami nowego czasu, w którym Bóg „czyni wszystko nowym” (por. Ap 21, 1-6). Oznacza, że mamy udział w nadziei Chrystusa, który oddaje swoje życie na krzyżu i którego Bóg wskrzesza trzeciego dnia, „zawsze gotowi do obrony wobec każdego, kto domaga się od [nas] uzasadnienia tej nadziei, która w [nas] jest” (1 P 3, 15).
3. Miłość, przeżywana jako naśladowanie Chrystusa, z uwagą i współczuciem dla każdego, jest najwyższym wyrazem naszej wiary i nadziei.
Miłość cieszy się, widząc kiedy inny wzrasta. Oto, dlaczego cierpi, gdy bliźni jest w udręce: samotny, chory, bezdomny, pogardzany, w potrzebie… Miłość jest porywem serca, który sprawia, że przekraczamy samych siebie i który stwarza więź wzajemnego dzielenia się i komunii.
„Zaczynając od «miłości społecznej», można podążać w kierunku cywilizacji miłości, do której wszyscy możemy czuć się powołani. Miłość, z jej uniwersalnym dynamizmem, może budować nowy świat, ponieważ nie jest uczuciem jałowym, ale najlepszym sposobem na osiągnięcie skutecznych dróg rozwoju dla wszystkich” (Enc. Fratelli tutti, 183).
Miłość jest darem, który nadaje sens naszemu życiu i dzięki któremu ludzi pozbawionych środków do życia uważamy za członków naszej rodziny, przyjaciół i braci. Niewiele, jeśli jest dzielone z miłością, nigdy się nie kończy, ale staje się rezerwą życia i szczęścia. Tak było z mąką i oliwą wdowy w Sarepcie, która ofiarowuje podpłomyk prorokowi Eliaszowi (por. 1 Krl 17, 7-16); oraz z bochenkami, które Jezus błogosławi, łamie i daje uczniom, aby rozdawali tłumom (por. Mk 6, 30-44). Tak dzieje się z naszą jałmużną, małą czy dużą, ofiarowaną z radością i prostotą.
Przeżywanie Wielkiego Postu miłości oznacza opiekę nad tymi, którzy cierpią, są opuszczeni lub udręczeni z powodu pandemii Covid-19. W kontekście wielkiej niepewności jutra, pamiętając o słowie skierowanym przez Boga do swego Sługi: „Nie lękaj się, bo cię wykupiłem” (Iz 43, 1), ofiarujmy wraz z naszym gestem miłości słowo ufności, i sprawmy, by bliźni poczuł się kochany przez Boga jak dziecko.
„Tylko spojrzenie, którego perspektywa została przekształcona miłością, prowadzi do pojęcia godności drugiego człowieka; ubodzy są uznani i docenieni w ich niezmiernej godności, poszanowani w swoim własnym stylu i kulturze, a zatem prawdziwie włączeni w społeczeństwo” (Enc. Fratelli tutti, 187).
Drodzy bracia i siostry, każdy etap życia jest czasem wiary, nadziei i miłości. To wezwanie do przeżywania Wielkiego Postu jako drogi nawrócenia, modlitwy i dzielenia się naszymi dobrami, niech nam pomoże powrócić naszą osobistą i wspólnotową pamięcią do tej wiary, która pochodzi od żywego Chrystusa, do nadziei ożywionej tchnieniem Ducha Świętego i do miłości, której niewyczerpanym źródłem jest miłosierne serce Ojca.
Niech Maryja, Matka Zbawiciela, trwająca wiernie u stóp krzyża i w sercu Kościoła, wspiera nas swoją troskliwą obecnością, a błogosławieństwo Zmartwychwstałego niech towarzyszy nam w naszej wędrówce ku światłu Wielkiej Nocy.
Rzym, u Świętego Jana na Lateranie, 11 listopada 2020 r., we wspomnienie św. Marcina z Tours
INFORMACJE Redakcji Audycji Katolickich TVPdotyczące Rekolekcji wielkopostnych w TVP3
Redakcja Audycji Katolickich wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu wiernych, przygotowuje cykl spotkań rekolekcyjnych wielkopostnych dla trzech grup: dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Rekolekcje emitowane będą w TVP3 w następujących terminach i porach.
Rekolekcje dla dzieci 22-24 marca (poniedziałek-środa), godz. 9:30, TVP3
W czasie pandemii, kiedy dzieci mają utrudniony kontakt nie tylko z rówieśnikami, ale również mają trudności z uczestniczeniem w życiu Kościoła, szczególnie ważne dla najmłodszych jest spotkanie z Panem Bogiem w telewizyjnych rekolekcjach wielkopostnych. Rekolekcje dla dzieci poprowadzi ks. Adam Węgrzyn SDB. Konwencja nauk rekolekcyjnych dla najmłodszych zostanie utrzymana w stylistyce programu „Ziarno”. Pojawi się w nich także Ciocia Ewelina i s. Maria Trukan FMA, która przy pomocy doświadczeń naukowych zachęci dzieci do szukania i rozpoznawania Pana Boga w świecie.
Rekolekcje dla młodzieży 22-24 marca (poniedziałek-środa), godz. 12:30, TVP3
Trudne sprawy dorastania, brak kontaktu z przyjaciółmi, często samotność i brak wsparcia – to tematy, które stały się szczególnie ważne dla młodzieży w okresie pandemii. Młody człowiek często nie wie, gdzie szukać wsparcia. Dlatego Redakcja katolicka przygotowuje rekolekcje właśnie dla młodzieży. Cykl trzech spotkań wielkopostnych, opartych na czytaniach z Pisma Świętego, poprowadzi o. Lech Dorobczyński OFM wraz z twórcami programu młodzieżowego „Studio Raban” – Pauliną Worożbit oraz Michałem „Paxem” Bukowskim.
Rekolekcje dla dorosłych 26-28 marca (piątek-niedziela), godz. 20:30, TVP3
Rekolekcje wielkopostne to szczególny czas, który pozwala lepiej i głębiej przygotować się do świąt Zmartwychwstania Pańskiego. To właśnie podczas rekolekcji zgłębiamy mękę Chrystusa i uświadamiamy sobie prawdy, o których na co dzień często zapominamy, żyjąc w zamknięciu i codziennych trudnościach. Dzisiejszy świat staje się coraz bardziej obojętny i nieczuły na biedę, samotność i krzywdę innych. Człowiek zatroskany, człowiek znękany, samotny, często odpowiedź na dręczące go pytania, otrzymuje właśnie podczas rekolekcji. Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa dają nadzieję współczesnemu człowiekowi. Wychodząc naprzeciw wielkiemu zapotrzebowaniu na Słowo Boże, Redakcja katolicka przygotowuje cykl trzech spotkań rekolekcyjnych, które poprowadzi ks. Wojciech Węgrzyniak.
Każda seria rekolekcji (dzieci, dorośli, młodzież) odbędzie się w cyklu 3 odcinków, każdy o czasie 23 minut.
Rekolekcje będą również dostępne na VOD (w odpowiednim czasie prześlemy link) oraz w mediach społecznościowych:
ZAPRASZAMY na webinaria dla kapelanów realizowane przez Polskie Towarzystwo Opieki Duchowej w Medycynie wspierające podporę 2 programu „Bądź przy mnie”
Spotkanie nr 2: 18 luty 2021; godz. 19.30-21.00
Program 1. Wprowadzenie – dr med. Piotr Gajewski i prof. Małgorzata Krajnik – 10 min. 2. Dr med. Beata Brożek – Jak wygląda proces leczenia chorego na oddziale covidowym i na ile wpływa to na opiekę duchową ze strony kapelana – 15 min. 3. Dr med. Anna Włudarczyk – Chory na Oddziale Intensywnej Terapii – specyfika opieki kapelana oczami anestezjologa – 20 min. 4. Pytania (wyjaśniające) – 10 min. 5. Małe grupy – 15 min. 6. Pytanie z grup – 15 min. 7. Podsumowanie – 5 min.
Prosimy o zgłaszanie chęci udziału w spotkaniu pisząc na adres e-mail: spotkania_ptodm@mp.pl
Termin przyjmowania zgłoszeń do 17.02.2021 r. Osobom zgłoszonym zostanie przesłany drogą mailową link do spotkania na platformie Zoom.
Termin kolejnego spotkania (nr 3): 17 marzec 2021; godz. 19.30-21.00
Organizator: Polskie Towarzystwo Opieki Duchowej w Medycynie (PTODM) Współorganizatorzy: Katedra Opieki Paliatywnej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy; Zespół Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia Polska Rada Ekumeniczna. Partner medialny: Medycyna Praktyczna
W najbliższą środę rozpoczniemy Wielki Post. Po raz kolejny będziemy przeżywać ten czas w nadzwyczajnej sytuacji pandemii oraz ograniczeń sanitarnych, które – choć trudne – są wyrazem odpowiedzialnej troski o zdrowie i życie nas wszystkich.
Wielki Post to czas nawrócenia i przygotowania na obchody Świąt Wielkiej Nocy – Świąt zwycięstwa Chrystusa nad grzechem i śmiercią. Nadzieja płynąca z wiary w zmartwychwstanie pomaga nam przetrwać najsmutniejsze dni i największe tragedie, czas lęku i beznadziei, a jednocześnie zachęca nas do poszukiwania i realizacji woli Bożej w naszym życiu.
To, jak głęboko przeżyjemy nadchodzące Święta Wielkanocne, zależy m.in. od dyspozycji naszego serca i właściwego przygotowania się na nie w czasie Wielkiego Postu. Zwracam się zatem do wszystkich wiernych oraz ich duszpasterzy z apelem o szczególne pogłębienie życia duchowego w nadchodzącym czasie.
Pomimo trudnej sytuacji pandemicznej i obowiązujących rygorów sanitarnych, nikt nie może zostać pozbawiony dostępu do Eucharystii i innych sakramentów, czyli największego skarbu Kościoła, przez które Chrystus daje samego siebie wspólnocie wierzących i zapewnia nam udział w owocach swojej zbawczej męki.
Dla nikogo nie powinno zabraknąć odpowiedniej opieki duchowej. Zachęcam duszpasterzy do gorliwej posługi w konfesjonale; do dostosowania rytmu spowiedzi do aktualnych możliwości i potrzeb wiernych oraz przepisów sanitarnych; do tworzenia wiernym możliwości uczestniczenia w rekolekcjach parafialnych i wspólnotowych, czy to w formie zdalnej, czy stacjonarnej.
Wszystkich wiernych proszę o jak najobfitsze czerpanie z wielkopostnych praktyk tj. postu, modlitwy i jałmużny oraz innych form pobożności, w tym nabożeństw Drogi Krzyżowej, Gorzkich Żali i innych.
Niech trudny czas – jaki przeżywamy już od ponad roku – nie osłabi naszej gorliwości, ale stanie się impulsem do rozwoju naszej ufności i wiary w Zmartwychwstałego Pana.
+ Stanisław Gądecki
Arcybiskup Metropolita Poznański_
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski _
Wiceprzewodniczący Rady Konferencji Episkopatów Europy (CCEE)_
W konferencji wziął udział Metropolita katowicki, przedstawiciele personelu medycznego, duszpasterze chorych i pacjent. Spotkanie odbyło się w Centrum Pediatrii i Onkologii w Chorzowie.
Bliskość, braterstwo i troska – wokół tych słów ogniskują się rozważania Ojca Świętego. „Choroba ma zawsze oblicze, i to nie tylko jedno: ma oblicze każdego chorego i każdej chorej, także tych osób, które czują się lekceważone, wykluczone, ofiar niesprawiedliwości społecznej, która odmawia im praw podstawowych (por. Fratelli tutti, 22). Obecna pandemia ujawniła wiele nieprawidłowości w systemach opieki zdrowotnej oraz braki w zakresie pomocy udzielanej chorym. Osoby starsze, najsłabsze i najbardziej bezbronne nie zawsze mają zapewniony dostęp do opieki i nie zawsze odbywa się to w sposób sprawiedliwy. Zależy to od decyzji politycznych, sposobu zarządzania zasobami i zaangażowania osób zajmujących odpowiedzialne stanowiska. Inwestowanie środków w leczenie i opiekę nad chorymi jest priorytetem związanym z zasadą, że zdrowie jest podstawowym dobrem wspólnym. Jednocześnie pandemia uwydatniła poświęcenie i wielkoduszność pracowników służby zdrowia, wolontariuszy, pracowników i pracownic, księży, zakonników i zakonnic, którzy dzięki profesjonalizmowi, ofiarności, poczuciu odpowiedzialności i miłości bliźniego pomagali, pielęgnowali, pocieszali i służyli wielu osobom chorym i ich rodzinom. To milcząca rzesza mężczyzn i kobiet, którzy postanowili spojrzeć na te oblicza, troszcząc się o rany pacjentów, których odczuwali jako bliskich z racji wspólnej przynależności do rodziny ludzkiej” – pisze papież Franciszek.
Na powiązanie przekazu orędzia z encykliką „Fratelli tutti”, w której papież mówił o braterstwie i przyjaźni społecznej oraz wydaną w ostatnim czasie książką „Powróćmy do marzeń” (namysł nad światem po pandemii i rolą Kościoła, jaką przyjdzie mu pełnić w nowej rzeczywistości), zwrócił uwagę abp Wiktor Skworc. – Papież wielokrotnie podkreśla słowo „braterstwo”. Jeśli przyjmiemy definicję, że parafia jest wspólnotą, to jesteśmy „braćmi” i „siostrami”. To powinno się bardzo praktycznie manifestować, nie można tylko deklarować. To musi być przemienione w konkretny czyn, nasza posługa wobec drugiego człowieka. Kierujmy się tymi racjami, żeby budować relację bliskości i braterstwa z drugim człowiekiem – mówił metropolita.
Swoim doświadczeniem czasu braterstwa w pandemii podzielił się ks. Marcin Niesporek, archidiecezjalny duszpasterz służby zdrowia i kapelan w szpitalu tymczasowym w Międzynarodowym Centrum Kongresowym oraz w Zespole Szpitali Miejskich w Chorzowie. – Naklejaliśmy sobie swoje własne zdjęcie z podpisem kapelan i imię, nazwisko. To był taki znak rozpoznawczy dla chorych, dzięki któremu nie byliśmy myleni z lekarzem czy wolontariuszem. Kiedy pochodziliśmy do pacjentów, oni widzieli twarz kapelana i byli w stanie z nim porozmawiać – mówił. – Szpital jest miejscem, do którego trafiają różni ludzie, nie zawsze tacy, którzy chodzą do kościoła. Dla mnie jako kapelana to okazja do spotkania, by porozmawiać o cierpieniu czy samopoczuciu. Nie raz w wyniku tego te osoby zaczynają rozmawiać o kościele, o Bogu, o wierze. To prowadzi do nawróceń po wielu, wielu latach, odkrycia, że Pan Bóg, Kościół są potrzebni w życiu. Czasem wylewają różne żale, ale kiedy widzą szczerość kapelana, który jest otwarty, to są w stanie z nim szczerze porozmawiać – dodawał.
Bożej opieki w czasie choroby doświadczył Bogdan Słaboń, który w czasie pandemii przeszedł dwie operacje. – Na odległość wspierała mnie żona i cała rodzina, dzięki nowym mediom, mogłem się z nimi modlić. Pierwszym owocem tej modlitwy był dar Bożego pokoju. Dużo czerpałem również z wizyt kapelana – mówił podczas konferencji.
Po spotkaniu metropolita katowicki w szpitalnej kaplicy modlił się wspólnie z personelem i dyrekcją szpitala.
Od 1993 r. Kościół katolicki 11 lutego obchodzi Światowy Dzień Chorego. Jest to kolejna – obok wielu innych ważnych pomysłów duszpasterskich – niezwykle cenna inicjatywa Jana Pawła II, będąca odzewem na zgłaszane od wielu lat z różnych stron prośby i postulaty, aby przynajmniej jeden dzień w roku poświęcić w sposób szczególny tym, którzy fizycznie i duchowo nie mogą w pełni korzystać z życia i oczekują naszej pomocy i wsparcia oraz ich opiekunom. W odpowiedzi na te głosy Ojciec Święty ustanowił w liście z 13 maja 1992 r. wspomniany Światowy Dzień Chorego. W tym roku będzie on obchodzony już po raz 29.
Obie te daty – listu i samego Dnia – upamiętniają dwa ważne wydarzenia z życia Kościoła katolickiego: 13 maja to wspomnienie pierwszego objawienia maryjnego w portugalskiej Fátimie (1917 r.), a 11 lutego obchodzimy wspomnienie pierwszego ukazania się Maryi św. Bernardecie Soubirous w Lourdes (1858 r.). Tak więc duchowym natchnieniem chorych i ich opiekunów, w tym dniu jest Matka Najświętsza i główne obchody Dnia odbywały się w wyznaczonych przez papieża znanych i zasłużonych sanktuariach maryjnych na całym świecie.
W 2008 r. Benedykt XVI zarządził, że centralne uroczystości będą się odbywać nie co roku, ale raz na dwa lub trzy lata, sam Dzień ma być natomiast obchodzony na szczeblu diecezjalnym i parafialnym. Z drugiej strony przypadająca w tymże roku 150. rocznica objawień w Lourdes tak czy owak ponownie zwracała uwagę opinii publicznej na to francuskie sanktuarium i jego miejsce w katolickim zaangażowaniu na rzecz chorych.
W liście do ówczesnego przewodniczącego Papieskiej Rady Duszpasterstwa Służby Zdrowia kard. Fiorenzo Angeliniego, ustanawiającym ten Dzień (z 1992 r.), Ojciec Święty podkreślił, że jego celem jest pobudzenie wrażliwości wiernych i całego Kościoła „i w konsekwencji wielu instytucji katolickich, działających na rzecz służby zdrowia oraz społeczności świeckiej, na konieczność zapewnienia jak najlepszej opieki chorym; pomagania chorym w dostrzeżeniu wartości cierpienia na płaszczyźnie ludzkiej, a przede wszystkim na płaszczyźnie nadprzyrodzonej; włączenia w duszpasterstwo służby zdrowia diecezji, wspólnot chrześcijańskich, rodzin zakonnych; popierania coraz bardziej owocnej służby wolontariatu; przypominania o potrzebie duchowej i moralnej formacji pracowników służby zdrowia; ukazywania znaczenia opieki duchowej nad chorymi ze strony kapłanów diecezjalnych i zakonnych, jak również tych wszystkich, którzy żyją i pracują obok cierpiących”.
Papieskie spotkania i inicjatywy na rzecz chorych
Światowy Dzień Chorego nie był jedynym przejawem zainteresowań św. Jana Pawła II ludźmi cierpiącymi i ich problemami oraz tymi, którzy się nimi opiekują. Przypomnijmy tu o jego regularnych spotkaniach z chorymi w czasie niemal każdej z jego licznych podróży apostolskich, przy czym często były to albo specjalne punkty programu (np. spotkania z chorymi w świątyniach, szpitalach i w innych miejscach), albo odbywały się one w ramach innych punktów, np. w czasie mszy św. chorzy często zajmowali oddzielny sektor w najbliższym sąsiedztwie ołtarza.
Należy też pamiętać, że papież sam gościł kilkakrotnie w szpitalu (niemal zawsze w rzymskiej klinice im. A. Gemellego) jako pacjent: po raz pierwszy trafił tam po zamachu na Placu św. Piotra 13 maja 1981 r., spędzając w klinice najpierw 3, a nieco później dwa tygodnie. Kolejne pobyty Jana Pawła II w rzymskiej placówce miały miejsce w latach 1992-2005 – łącznie było ich dziewięć.
Poza tym Ojciec Święty ponad 20 razy odwiedzał różne obiekty służby zdrowia Wiecznego Miasta: szpitale, kliniki, instytuty badawcze itp. a także chorych dostojników watykańskich i Kościoła powszechnego, np. kardynałów José Marię Bueno y Monreale (1982 r.), Johna Knoxa (1983 r.), Ugo Polettiego (1985 r.), Carlo Confalonieriego (1986 r.), Władysława Rubina (kilkakrotnie w jego domu), jak również prezydenta Włoch Sandro Pertiniego (1987 r.). Odwiedziny kliniki im. Gemellego były zresztą pierwszym w ogóle wyjściem nowo wybranego papieża poza Watykan, jeszcze przed oficjalnym objęciem przezeń urzędu – było to 17 października 1978 r., a Jan Paweł II nawiedził tam wówczas ciężko chorego swego przyjaciela, arcybiskupa (późniejszego kardynała) Andrzeja Marię Deskura (†3 września 2011 r.).
Kościół katolicki w Polsce jest zaangażowany w opiekę nad chorymi na wielu płaszczyznach. Prowadzi szpitale i hospicja oraz różnorodne poradnie. Wspomaga osoby chore poprzez księży niosących w parafii pomoc duchową oraz wolontariuszy ich odwiedzających. Liczni zakonnicy i zakonnice pracują w placówkach służby zdrowia, a liczni kapłani pełnią posługę kapelanów w państwowych lub prywatnych placówkach służby zdrowia. 11 lutego Kościół obchodzi Światowy Dzień Chorego, ustanowiony z inicjatywy św. Jana Pawła II.
Instytucje kościelne prowadzą w Polsce m. in.:
Dla osób chorych i nieuleczalnie chorych – 11 szpitali, 39 hospicjów stacjonarnych i 61 hospicjów domowych, 100 stacji opieki Caritas, 42 zakłady opiekuńczo-lecznicze dla dorosłych, 11 przychodni i ośrodków zdrowia. Co trzecie hospicjum w Polsce jest prowadzone przez instytucję kościelną.
Dla osób starszych i chorych Kościół prowadzi 169 domów pomocy społecznej i 9 domów dziennego pobytu. Dla osób niepełnosprawnych – 10 ośrodków rehabilitacyjnych, 9 domów dziennego pobytu, 102 warsztaty terapii zajęciowej, 48 środowiskowych domów samopomocy, 18 zakładów aktywności zawodowej oraz 136 wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego. Z kolei dla chorych dzieci –6 zakładów opiekuńczo-leczniczych, 120 placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz 212 świetlic terapeutycznych.
Zakony żeńskie
Zakony żeńskie prowadzą w sumie 410 dzieł charytatywnych, z czego m.in. 2 szpitale, 3 hospicja, 25 gabinetów lekarskich i terapeutycznych, 28 zakładów opiekuńczo-leczniczych dla dorosłych, 99 domów pomocy społecznej dla dorosłych, 2 domy dziennego pobytu, 7 placówek całodziennej opieki dla chorych niepełnosprawnych, 6 zakładów rehabilitacyjnych, 8 punktów poradnictwa i 9 warsztatów terapii zajęciowej. Dla dzieci zakony żeńskie prowadzą 5 zakładów opiekuńczo-leczniczych, 120 placówek opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci specjalnej troski.
Wśród sióstr pracujących w zawodach medycznych są 32 lekarki i 1020 pielęgniarek. Ponadto 348 sióstr pracuje na innych stanowiskach w zewnętrznych instytucjach działających na rzecz chorych (szpitalach, hospicjach czy poradniach).
Siostry z niemal wszystkich zakonów bardzo mocno zaangażowały się w pomoc najbardziej potrzebującym w okresie pandemii. W świetle raportu opublikowanego przez Konsultę Zgromadzeń Żeńskich w końcu kwietnia 2020 r. w związku z brakami personalnymi spowodowanymi epidemią w szpitalach zaangażowały się – 63 siostry, w hospicjach – 6 sióstr, w DPS-ach lub ZOL-ach samorządowych czy w ośrodkach Caritas – 69 sióstr, w prowadzonych przez zgromadzenia zakonne DPS-ach, ZOL-ach jako dodatkowy personel – 207 sióstr, a w innych w placówkach na rzecz chorych– 32 siostry. Zgromadzenia zakupywały również pościel, koce, materace i rękawiczki dla szpitali, DPS-ów i ZOL-i. Niezależnie od tego wszystkie żeńskie zgromadzenia zakonne podjęły się odmawiania codziennego różańca o godz. 20.30 w intencji ustania epidemii i wszystkich chorych, uczestniczyły w dodatkowych adoracjach Najświętszego Sakramentu oraz podejmowały post ścisły i inne wyrzeczenia.
Zakony męskie
Prowadzą w Polsce 7 szpitali, 12 hospicjów, 78 ośrodków opieki Caritas, 27 domów pomocy społecznej dla starszych i chorych, 16 przychodni i ośrodków zdrowia, 28 warsztatów terapii zajęciowej dla niepełnosprawnych, 6 aptek, 14 ośrodków ziołolecznictwa i 3 ośrodki rehabilitacyjne.
Ponadto 207 zakonników pełni funkcję kapelanów w szpitalach, 96 w domach pomocy społecznej, 37 w więzieniach, 49 jest duszpasterzami dzieci specjalnej troski, a 15 duszpasterzami głuchoniemych i niewidomych.
Od samego początku epidemii, na prośbę przewodniczącego Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich, o. Janusza Soka CSsR, zakonnicy odpowiedzieli na apele o pomoc w domach pomocy społecznej czy zakładach opieki leczniczej. Do końca grudnia 2020 w dzieła pomocowe, zgłoszone do sekretariatu KWPZM, zaangażowało się 218 zakonników, z których część pomagała nawet w kilku miejscach. Z tej grupy w DPS-ach i ZOL-ach pomocą służyło 141 zakonników, z czego w samych szpitalach zaangażowanych było 15 zakonników.
Pomocy ze strony zakonników mógł doświadczyć także w czasie epidemii personel medyczny, gdyż zostały im udostępnione zakonne obiekty, gdzie mogli odpocząć po pracy, nie mogąc wrócić do swoich domów. Zakonnicy uczestniczyli także w akcjach „adoptuj medyka” i „strażacy medykom”. Wiele męskich domów zakonnych wspomagało DPS-y i ZOL-e w swojej najbliższej okolicy w środki ochroni osobistej. Zakonne parafie w całej Polsce inicjowały różnego rodzaju akcje pomocowe: szycie maseczek, pomoc w zakupach i dostarczanie posiłków osobom chorym i starszym.
Osoba chora oczekuje na naszą pomoc. Ona nie może być pozostawiona bez opieki – powiedział bp Romuald Kamiński, przewodniczący Zespołu Konferencji Episkopatu Polski ds. Służby Zdrowia, na konferencji prasowej online przed XXIX Światowym Dniem Chorego, podczas której zostało zaprezentowane orędzie papieża Franciszka na ten Dzień.
Osoba chora oczekuje na naszą pomoc. Ona nie może być pozostawiona bez opieki – powiedział bp Romuald Kamiński, przewodniczący Zespołu Konferencji Episkopatu Polski ds. Służby Zdrowia,na konferencji prasowej online przed XXIX Światowym Dniem Chorego, podczas której zostało zaprezentowane orędzie papieża Franciszka na ten Dzień.
„Sytuacja osoby chorej staje się trudna. Ci wszyscy, którzy są obok osoby chorej, muszą wiedzieć, że osoba będąca w takiej potrzebie a nie innej oczekuje na naszą pomoc. Ona nie może być pozostawiona bez opieki. Ale aby to wszystko stało się realne i owocne musimy zdobyć zaufanie tej osoby” – zaznaczył bp Kamiński.
Przewodniczący Zespołu KEP ds. Służby Zdrowia podkreślił, że sytuacja osoby chorej to jest sytuacja wyjątkowa. „Dopóki nie doświadczymy tego na sobie, to nie mamy o tym pojęcia. Dlatego ci wszyscy, którzy pragną pomóc i zając miejsce przy osobie chorej, muszą mieć pojęcie co trzeba czynić, jak się zachować, co sobą reprezentować, aby tej osobie autentycznie pomóc” – powiedział. „Po pierwsze trzeba być blisko takiej osoby. Tam gdzie jest to możliwe musi być bliskość fizyczna, która jest ogromnie ważna” – stwierdził bp Kamiński.
Z kolei prof. dr hab. n. med. Małgorzata Krajnik, prezes Polskiego Towarzystwa Opieki Duchowej w Medycynie i członek Zespołu KEP ds. Służby Zdrowia, zwróciła uwagę na kwestię wsparcia społecznego i duchowego dla pacjentów hospitalizowanych z powodu Covid-19. Nawiązała do dwóch akcji Towarzystwa pt. „Porozmawiaj ze mną” i „Podnieś mnie na duchu”. „Chodzi o wsparcie i zachętę, by nawet przez telefon rodzina chciała powiedzieć bliskiemu ważne słowa” – zaznaczyła prof. Krajnik.
Odnosząc się do orędzia papieża Franciszka na XXIX Światowy Dzień Chorego, prof. Krajnik zauważyła, że „papież podkreślił, iż bliskość przeżywa się nie tylko osobiście, ale w wymiarze wspólnotowym”. Odniosła się również do tego, co papież nazywa w orędziu „podejściem całościowym” do pacjenta oraz umieszczeniem w centrum opieki godności chorego.
Polskie Towarzystwo Opieki Duchowej w Medycynie jest organizatorem Ogólnopolskiego programu wsparcia chorych hospitalizowanych z powodu COVID-19, którego partnerem jest Konferencja Episkopatu Polski. Szpital umożliwia choremu na COVID-19 kontakt telefoniczny z osobami bliskimi, zwracając w tym zakresie szczególną uwagę na pacjentów niesamodzielnych, w stanie ciężkim i w stanie zagrożenia życia. Szpital monitoruje potrzeby kontaktu telefonicznego z bliskimi wśród pacjentów umierających i inicjuje taki kontakt z bliskimi (nawet wtedy, gdy świadomość chorego jest ograniczona). Do programu włączyło się niemal 120 szpitali z całej Polski.
Zbigniew Terek, dyrektor Mazowieckiego Narodowego Funduszu Zdrowia, podjął temat tego, jak służba zdrowia zmierzyła się z sytuacją pandemii. „Były to trudne decyzje, aby zachować balans między łóżkami dla pacjentów chorych na Covid-19, a chorych na inne choroby”. Dyrektor Terek podkreślił, że działań systemowych związanych z pandemią było mnóstwo. M.in. doposażano szpitale w niezbędne instalacje tlenowe i respiratory. Zaangażowano sporą część żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej.
Światowy Dzień Chorego został ustanowiony przez Jana Pawła II w 1992 roku. Przypada co roku 11 lutego we wspomnienie Matki Bożej z Lourdes. Celem tego Dnia jest uwrażliwienie społeczeństwa i katolickich instytucji działających na rzecz służby zdrowia na konieczność zapewnienia lepszej opieki chorym, pomocy chorym w dostrzeżeniu wartości i sensu cierpienia na płaszczyźnie ludzkiej, a przede wszystkim na płaszczyźnie nadprzyrodzonej.
Decyzję o ustanowieniu Światowego Dnia Chorego Jan Paweł II ogłosił 13 maja 1992 roku w Liście skierowanym do kardynała Fiorenzo Angeliniego, przewodniczącego Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia. Obchody Dnia Chorego miały odtąd przypadać 11 lutego każdego roku, w liturgiczne wspomnienie NMP z Lourdes. List został napisany przez Papieża w 75. Rocznicę objawień fatimskich, a jednocześnie w 11. Rocznicę zamachu na życie Papieża.
Na napisanie Orędzia na Światowy Dzień Chorego można patrzeć jak na osobiste świadectwo coraz bardziej chorego i cierpiącego Papieża, który solidarnie łączył się z cierpieniami chorych całego świata, ucząc ich przyjmowania i znoszenia choroby i cierpienia w duchu wiary chrześcijańskiej.
Pierwsze Orędzie naŚwiatowy Dzień Chorego (1993) miało charakter programowy. Ojciec Święty łączył się najpierw z wszystkimi chorymi i cierpiącymi, dostrzegał pełne kalwarii bólu cierpienie niedostrzegane przez innych, wskazywał jednocześnie odpowiedź na pytania o sens cierpienia. Tą odpowiedzią jest Chrystus, Słowo Wcielone, Odkupiciel Człowieka, Zwycięzca Śmierci.
Dalej – zwraca się Papież do władz publicznych, organizacji krajowych i międzynarodowych oraz do wszystkich ludzi dobrej woli z apelem o zapewnienie chorym i cierpiącym odpowiedniej opieki.
– Chorych Ojciec Święty wzywał by przeżywali coroczne obchody Dnia Chorego jako zwiastowanie żywej i pokrzepiającej obecności Pana.
– Pracowników służby zdrowia by wytrwali w tej trudnej służbie, zachowując wrażliwość na głębokie wartości osoby ludzkiej i żeby bronili życia od poczęcia do naturalnej śmierci.
– Pasterzy Kościoła, a szczególnie osoby zaangażowane w duszpasterstwo Służby Zdrowia by odnowili w sobie gotowość służenia chorym i cierpiącym.
– Na koniec Papież zwracał się z modlitewnym wezwaniem do Maryi „Uzdrowienia Chorych” i „Matki żyjących” z prośbą o opiekę i wstawiennictwo u Boga.
To pierwsze programowe Orędzie było odwoływało się do ogłoszonego wcześniej listu apostolskiego Salvifici doloris, stało się niejako wzorem dla następnych. Stąd też Orędzia na Światowy Dzień Chorego stanowiły pewnego rodzaju jedność. Jednak poszczególne dokumenty różnią się ze względu na
1. Poszczególny temat Orędzi; 2. Ważne było miejsce, które zgodnie z życzeniem Jana Pawła stanowiło centrum obchodów Światowego Dnia Chorego; 3. Czas, w którym to się działo[1].
Papież Jan Paweł II skierował do Chorych – 13 (1993-2005), Benedykt XVI – 8 (2006-2013), Papież Franciszek – 8 (od 2014-2021).
Tegoroczne Orędzie skierowane na XXIX Światowy Dzień Chorego zostało zainspirowane słowami Ewangelii Mateusza: „Jeden jest wasz nauczyciel, a wy braćmi jesteście” (Mt 23,8). Relacja zaufania u podstaw opieki nad chorymi.
[1] Zob. M. Jędraszewski, Wstęp do Orędzi na Światowy Dzień Chorego, w: Jan Paweł II, Dzieła Zebrane, t. IV, wydawnictwo M, Kraków 2007, s. 256-257 .
